سرویس اقتصاد مشرق- صندوق های سرمایه گذاری که قائم مقام بانک مرکزی از آن به عنوان فرزند بانک ها یاد می کند، محدود اثرگذاری بازار سرمایه در اقتصاد را هم به سمت بانک ها سوق داده است.
صندوق های سرمایه گذاری که در بازار سرمایه بوجود آمدند، سعی کردند در تامین مالی تولید و اقتصاد کشور نقش ایجاد کنند و با سرمایه های مردم هم توانی به بازار سرمایه بدهند و هم نقش این بازار را در برابر بانک ها در اقتصاد پر رنگ کنند. اما آنطور که محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می گوید این صندوق ها با بردن سرمایه هایشان به بانک ها در کنار برخی سیاست های اقتصادی غلط باعث آسیب به بازار سرمایه شده اند.
« این صندوق ها به شکلی عمل کردند که تامین مالی در کلیه فعالیت های اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار دادند. البته یکی از این عوامل هم خود دولت بود. برای اولین بار انتشار ابزارهای مالی مرتبط تامین مالی در بخش کشاورزی دولت بود که ساختار حوزه بازار پول و سرمایه را تحت تاثیر خودش قرار داد. نکته بعدی اینکه این صندوق ها به افزایش نرخ تامین مالی در اقتصاد بیشتر کمک می کنند و این به نظرم یکی از چالش های اساسی است که امروز پاردوکس عملکرد صندوق ها در بازار پول و سرمایه کشور را نشان می دهد.»
علی سعیدی معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار می گوید نرخ بالای سود در بانک ها به خصوص نرخ های غیر رسمی باعث شده صندوق های سرمایه گذاری بورسی به سمت بانک ها غش کنند.
« نرخ سپرده ها در سیستم بانکی هنوز هم عددهای بالایی است، علی رغم اینکه بصورت رسمی عددهایش کاهش پیدا کرده ولی بصورت
واقعی عددها، بسیار بالاست. اینکه مدیر صندوق برای اینکه بازدهی بیشتری بدست بیاورد، تمایل پیدا می کند که پولش را به سپرده بانکی ببرد، به "بازار سهام" و "فضای سرمایه گذاری" به واسطه اینکه هزینه تامین مالی برای بخش سرمایه گذاری کشور بالا رفته است، آسیب جدی رسانده و این منجر به کاهش رشد در بازار سهام شده است. در بازار سرمایه وقتی دورنمای رشد وجود ندارد، طبعاً بازدهی ها کمتر هم خواهد شد.»
آقای سعیدی که نایب رئیس هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار را هم عهده دار است، می گوید؛ حل این مشکلات پیچیده، پیچیدگی بازار بورس و سرمایه به همدیگر، همت گروهی می خواهد تا جلوی لنگ زدن بازار را بگیرد.
« برای اینکه مسئله را درمان بکنیم ، به دنبال این هستیم که بتوانیم به جذب سرمایه گذاری خارجی برسیم و منابع بیشتری را از پول های خارجی بیاوریم چرا که ارزان قیمت هست و در بازار پول تعادلی به وجود می آید که طرف تقاضای پول مقداری راحت می شود.
این داستان مقداری ابعاد گسترده‌تر دارد که امیدواریم با همت همکاران در بازار پول و سایر نهادها آن را حل کنیم. ما در بازار سرمایه تابعیم. بازده مورد انتظار سهامداران تابعی است از بازده بدون ریسک. هر چقدر بازدهی بدون ریسک بالا رود، بازده مورد انتظار هم بالا می رود.»
شاید کلی واژه همه این اتفاقات یک کلمه باشد و آن هم رکود. رکود باعث شده که بورس که آیینه تمام نمای اقتصاد است نتواند تصویری شفاف از آینده اقتصاد نشان دهد و برای همین سرمایه های مردم را به بانک هایی می برد که هر چند سود تضمین شده می دهند، اما نرخ فعالیت های اقتصادی را هم بالا می برند.
ساسان شاه ویسی کارشناس ارشد اقتصادی در این زمینه می گوید:
« اتفاقی که در حال حاضر افتاده است جهت رکودی که در بازار مشاهده می شود، فرصت در بعضی از محدوده ها بوجود می آید. از گذشته هم ساختار ما کمتر بدنبال بازار بوده است. مگر بازار خرد. اما اتفاقی که می بایست می افتاد این بود که ما باید از حوزه عوامل کل تولید باید حمایت می کردیم تا تاثیر آن را در بازدهی و محصول می دیدیم، محصول را رقابت پذیر می کردیم، کشش مصرف را بوجود می آوردیم و این خود تبدیل به اشتغال می شد. اشتغال مضاعف، مصرف مضاعف. مصرف مضاعف، بازار جدید. بازار جدید، افزایش سهم محصول. افزایش سهم محصول، افزایش تولید.
این گردش وقتی ایجاد می شد، هم تولیدکننده راضی می بود و هم مصرف کننده و هم بازار فعال می شد. ما الان دچار نقص هستیم. این نقص چندین چالش دادر، از جمله اینکه سرمایه گذاری و سرمایه پذیری در بازار سرمایه را به شدت دچار نوسان کرده است. از این جهت است که بخاطر ضعفی که در سایر بازارها، مشخصاً بازار سرمایه است، ما کارکرد پول را هنوز نتوانسته ایم با تغییر ترکیب بازار هماهنگ کنیم.»
حالا در این گیر و دار بازار پول و سرمایه، کلید واژه دیگر لنگ زدن و خلاء نظارتی بر بازار پول و سرمایه است. موضوعی که آقای پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی می گوید در برنامه ششم فکرهایی برای آن در نظر گرفته شده است.
« در برنامه ششم توسعه ما حکمی را آوردیم که کلیه تامین سرمایه ها و صندوق ها و مجموعه هایی که در حوزه اقتصادی مرتبط با بازار سرمایه کشور کار می کنند، بصورتیکه بانک ها سهامدار غالبشان باشند و یا اثرگذار در هیات مدیره شان باشند، مکلف هستند به جز مجوزی که از بازار سرمایه می گیرند، از بازار پول هم مجوز بگیرند.»
یک جمله معروف است که می گوید بورس آیینه تمام نمای اقتصاد است. حال و روز نه چندان خوب این روزهای بازار سرمایه هم به واسطه سایه رکودی است که بر سر اقتصاد سنگینی می کند. حالا در این اقتصاد قرار بوده و است بخشی از بار تامین مالی از روی دوش بانک ها برداشته شود و بازار سرمایه ارزانتر آن را انجام دهد، اما آش بانک محور بودن اقتصاد، آنقدر شور شده است که حتی بازار سرمایه هم به سمت بازار پول غش کرده است.
صندوق های سرمایه گذاری که در بازار سرمایه بوجود آمدند، سعی کردند در تامین مالی تولید و اقتصاد کشور نقش ایجاد کنند و با سرمایه های مردم هم توانی به بازار سرمایه بدهند و هم نقش این بازار را در برابر بانک ها در اقتصاد پر رنگ کنند. اما آنطور که محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می گوید این صندوق ها با بردن سرمایه هایشان به بانک ها در کنار برخی سیاست های اقتصادی غلط باعث آسیب به بازار سرمایه شده اند.
« این صندوق ها به شکلی عمل کردند که تامین مالی در کلیه فعالیت های اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار دادند. البته یکی از این عوامل هم خود دولت بود. برای اولین بار انتشار ابزارهای مالی مرتبط تامین مالی در بخش کشاورزی دولت بود که ساختار حوزه بازار پول و سرمایه را تحت تاثیر خودش قرار داد. نکته بعدی اینکه این صندوق ها به افزایش نرخ تامین مالی در اقتصاد بیشتر کمک می کنند و این به نظرم یکی از چالش های اساسی است که امروز پاردوکس عملکرد صندوق ها در بازار پول و سرمایه کشور را نشان می دهد.»
علی سعیدی معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار می گوید نرخ بالای سود در بانک ها به خصوص نرخ های غیر رسمی باعث شده صندوق های سرمایه گذاری بورسی به سمت بانک ها غش کنند.
« نرخ سپرده ها در سیستم بانکی هنوز هم عددهای بالایی است، علی رغم اینکه بصورت رسمی عددهایش کاهش پیدا کرده ولی بصورت
واقعی عددها، بسیار بالاست. اینکه مدیر صندوق برای اینکه بازدهی بیشتری بدست بیاورد، تمایل پیدا می کند که پولش را به سپرده بانکی ببرد، به "بازار سهام" و "فضای سرمایه گذاری" به واسطه اینکه هزینه تامین مالی برای بخش سرمایه گذاری کشور بالا رفته است، آسیب جدی رسانده و این منجر به کاهش رشد در بازار سهام شده است. در بازار سرمایه وقتی دورنمای رشد وجود ندارد، طبعاً بازدهی ها کمتر هم خواهد شد.»
آقای سعیدی که نایب رئیس هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار را هم عهده دار است، می گوید؛ حل این مشکلات پیچیده، پیچیدگی بازار بورس و سرمایه به همدیگر، همت گروهی می خواهد تا جلوی لنگ زدن بازار را بگیرد.
« برای اینکه مسئله را درمان بکنیم ، به دنبال این هستیم که بتوانیم به جذب سرمایه گذاری خارجی برسیم و منابع بیشتری را از پول های خارجی بیاوریم چرا که ارزان قیمت هست و در بازار پول تعادلی به وجود می آید که طرف تقاضای پول مقداری راحت می شود.
این داستان مقداری ابعاد گسترده‌تر دارد که امیدواریم با همت همکاران در بازار پول و سایر نهادها آن را حل کنیم. ما در بازار سرمایه تابعیم. بازده مورد انتظار سهامداران تابعی است از بازده بدون ریسک. هر چقدر بازدهی بدون ریسک بالا رود، بازده مورد انتظار هم بالا می رود.»
شاید کلی واژه همه این اتفاقات یک کلمه باشد و آن هم رکود. رکود باعث شده که بورس که آیینه تمام نمای اقتصاد است نتواند تصویری شفاف از آینده اقتصاد نشان دهد و برای همین سرمایه های مردم را به بانک هایی می برد که هر چند سود تضمین شده می دهند، اما نرخ فعالیت های اقتصادی را هم بالا می برند.
ساسان شاه ویسی کارشناس ارشد اقتصادی در این زمینه می گوید:
« اتفاقی که در حال حاضر افتاده است جهت رکودی که در بازار مشاهده می شود، فرصت در بعضی از محدوده ها بوجود می آید. از گذشته هم ساختار ما کمتر بدنبال بازار بوده است. مگر بازار خرد. اما اتفاقی که می بایست می افتاد این بود که ما باید از حوزه عوامل کل تولید باید حمایت می کردیم تا تاثیر آن را در بازدهی و محصول می دیدیم، محصول را رقابت پذیر می کردیم، کشش مصرف را بوجود می آوردیم و این خود تبدیل به اشتغال می شد. اشتغال مضاعف، مصرف مضاعف. مصرف مضاعف، بازار جدید. بازار جدید، افزایش سهم محصول. افزایش سهم محصول، افزایش تولید.
این گردش وقتی ایجاد می شد، هم تولیدکننده راضی می بود و هم مصرف کننده و هم بازار فعال می شد. ما الان دچار نقص هستیم. این نقص چندین چالش دادر، از جمله اینکه سرمایه گذاری و سرمایه پذیری در بازار سرمایه را به شدت دچار نوسان کرده است. از این جهت است که بخاطر ضعفی که در سایر بازارها، مشخصاً بازار سرمایه است، ما کارکرد پول را هنوز نتوانسته ایم با تغییر ترکیب بازار هماهنگ کنیم.»
حالا در این گیر و دار بازار پول و سرمایه، کلید واژه دیگر لنگ زدن و خلاء نظارتی بر بازار پول و سرمایه است. موضوعی که آقای پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی می گوید در برنامه ششم فکرهایی برای آن در نظر گرفته شده است.
« در برنامه ششم توسعه ما حکمی را آوردیم که کلیه تامین سرمایه ها و صندوق ها و مجموعه هایی که در حوزه اقتصادی مرتبط با بازار سرمایه کشور کار می کنند، بصورتیکه بانک ها سهامدار غالبشان باشند و یا اثرگذار در هیات مدیره شان باشند، مکلف هستند به جز مجوزی که از بازار سرمایه می گیرند، از بازار پول هم مجوز بگیرند.»
یک جمله معروف است که می گوید بورس آیینه تمام نمای اقتصاد است. حال و روز نه چندان خوب این روزهای بازار سرمایه هم به واسطه سایه رکودی است که بر سر اقتصاد سنگینی می کند. حالا در این اقتصاد قرار بوده و است بخشی از بار تامین مالی از روی دوش بانک ها برداشته شود و بازار سرمایه ارزانتر آن را انجام دهد، اما آش بانک محور بودن اقتصاد، آنقدر شور شده است که حتی بازار سرمایه هم به سمت بازار پول غش کرده است.
